अभिनव भारत मंदिर

सशस्त्र क्रांती च्या उद्देशाने सावरकरांनी अभिनव भारत ही संघटना स्थापन केली. स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर या संघटनेचे काम पुर्ण झाले असे जाणून त्यांनी हि संघटना विसर्जित केली व अभिनव भारत संघटनेचा १९५२ साली समारोप केला.(याचे अध्यक्षपद स्वत: न भुषवता नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांचे छायाचित्र अध्यक्षांच्या खुर्चीवर ठेऊन त्यांनी बोसांविषयी आदर व्यक्त केला )

पुढे १९५३ साली या निमित्ताने ते नासिक जिल्हा व त्यांच्या मुळ जन्मगावी भगुर येथे गेले. त्या प्रसंगी नाशिक जिल्ह्यात स्मारक म्हणून अभिनव भारत मंदिर उभारले गेले.

सावरकरांना स्वत:ला कोणतेही वैयक्तिक स्मारक नको होते त्यामुळे त्यांनी तेव्हा ब्रिटिश सरकारने जप्त केलेले स्वत:चे जन्मघर त्यावेळेच्या बाजारमूल्यानुसार सुमारे रु. ५०००/- किमतीत घेणे शक्य असुनही तसे न करता, अभिनव भारत मंदिराला रु. १५०००/- ची देणगी दिली.

त्यांनी स्वत:भोवती दिवे ओवाळून घेण्याचा मोह टाळला. पण आपणास मात्र कृतज्ञता बुध्दी नसल्याने अजूनही या घराचे स्मारक होऊ शकलेले नाही , ते घर हे राष्ट्रिय स्मारकाचा विषय आहे.